HTC Vive Sanal Gerçeklik Gözlüğü

Gelişen toplumlarda insanlar her an değişen ve gelişen teknolojilerle karşılaşmaktadırlar. Her gün bir önceki günden daha hızlı gelişen bu teknolojik gelişmelere adapte olmak insanlar için bir zorunluluk haline gelmektedir. Teknoloji insanların hayatını sanal ortamlara taşımaktadır. İlk defa sanal gerçeklik kavramını, 1970’li yıllarda Jaron Lenier tarafından kullanmıştır. Latince kökeni “virtualis” olan sanal gerçeklik var olmayanın, bilgisayar yazılım ve donanımları ile oluşturulan üç boyutlu dünya ile etkileşimimizi sağlayarak gerçek dünyadaki hissedilebilen objelere dönüşmesi için kullanılır. Sanal olan bu objeler sanal ortam aracılığı ile iletişimde bulunduğumuz gerçekte varmış algısı oluşturan bir ortama dönüşür (Bayraktar, 2007: 3).

Sanal gerçeklik teknolojisi (VR), duyu organlarını aldatarak kullanıcıyı sayısal bir dünyanın içine daldırabilmektedir. Böyle bir ortamda “gerçeklik” ve “sanal” kavramları dönüşüme uğramaktadır. Sanal ortam olarak da nitelendirilen Sanal Gerçeklik, herhangi bir yerde olmayı hissettiren ve bunun için duyu organlarımıza ışık, ses gibi çeşitli bilgiler sağlayan üç-boyutlu bir bilgisayar simülasyonudur. Bir başka tanımda sanal gerçeklik,  insanların karmaşık bilgisayar sistemlerini ve verilerini görselleştirme, manipüle etme ve etkileşimde bulunma için kullanılan yollardan biri olarak tanımlanmaktadır. Sanal gerçeklik,  bilgisayar ortamında oluşturulan 3 boyutlu resimlerin ve animasyonların teknolojik araçlarla insanların zihinlerinde gerçek bir ortamda bulunma hissini vermesinin yanı sıra,  ortamda bulunan bu objelerle etkileşimde bulunmalarını sağlayan teknoloji olarak nitelendirilmektedir.

 Sanal gerçeklik gözlükleriyle birlikte kullanıcılar içinde bulundukları ortamdan uzaklaşarak tamamen sanal bir dünyanın içinde olma hissini yaşamaya başlamaktadırlar. Sanal gerçekliğin uygulama olarak gelişim süreci 2. Dünya Savaşı’nın sonuna doğru yoğunlaşır. 1962 yılında Morton Heilig “Sensorama” adını verdiği ilk sanal gerçeklik simülatörünü icat etmiştir. Bu sistem, kullanıcıya 3D renkli görüntü, ses, hareket, koku, hatta rüzgâr etkisi veren titreşimli bir koltuktan oluşmaktadır.  Sanal gerçeklik gözlükleri, VR uyumlu cihazlara bağlandığında görüntüyü 3 boyutlu olarak aktarmaktadır. Aktarılan bu görüntü, gözlere aralarında çok az fark olan iki görüntü göndererek, görüntüyü gerçekmiş gibi yansıtmaktadır. Sensorama ile başlayan sanal gerçeklik cihazlarının oluşum süreci yıllar içinde donanımsal açıdan çok geliştirilmiştir. 1995 yılında geliştirilen Virtual Boy adlı ürünle sanal gerçeklik gözlüklerinin temelleri atılmıştır. Bu ürünle ve beraberinde gelişen akıllı teknolojiler sayesinde sanal gerçeklik gözlükleri günümüzde kullanılan hali almıştır. Oyun, eğlence, sanat, mimarlık, inşaat, tıp gibi alanlarda kullanılan sanal gerçeklik gözlükleri daha da geliştirilmeye devam etmektedir.

Özellikleri

HTC ve Steam iş birliğiyle ortaya çıkan sanal gerçeklik cihazı HTC Vive, lazer teknolojisiyle çalışan hareket algılayıcıları, iki oyun kumandası ve modern başlığıyla sanal gerçeklik deneyimi yaşamamızı sağlayan bir cihazdır. Bu cihazı diğer sanal gerçeklik gözlüklerinden ayıran özelliği odayı sürekli olarak tarayan iki adet lazer cihazı bulunmaktadır ve bu iki lazer cihazı sayesinde hareket takibi sağlanmakta böylece kullanıcılara sanal bir gerçeklik ortamı sunmaktadır. Hareket algılayıcı bu lazer cihazlar sanal gerçeklik gözlüğünün kullanıldığı odanın duvarlarını ve odanın içine bulunan objeleri sürekli tarayarak sınırları belirlemekte böylece daha rahat hareket edilmesini sağlamaktadır. Herhangi bir objeye ya da duvara yaklaşıldığında gözlük anında uyarı vermekte ve çarpmayı engellemektedir.

Gözlüğün üzerinde yer alan girintiler sayesinde gözlük ve lazer cihazlar iletişim kurmaktadır. Bu girintilerin içerisinde bulunan sensörlerle kafa hareketleri algılanmakta ve kullanıcılara daha gerçekçi bir sanal gerçeklik deneyimi sunmak amaçlanmaktadır. Bununla beraber gözlüğün alt kısmında yer alan kamera sayesinde içinde olduğumuz sanal dünyadan ayrılarak hızlıca gerçekte içinde olduğumuz odanın görüntüsünü görebilmekteyiz. Böylece sanal bir deneyim yaşarken dış dünya ile bağ tamamen kopmamakta ve gözlüğü gözümüzden çıkarmaya gerek kalmadan gerektiğinde odanın içini de görmeye olanak sağlamaktadır. Gözlüğün üzerinde yer alan bu kamera özelliği aynı zamanda artırılmış gerçeklik uygulamalarını kullanmaya da olanak sağlamaktadır.

Bu sanal gerçeklik ortamının oluşmasını ise kontrol kolları sağlamaktadır. Bu hareket algılayıcı lazer cihazları ve kontrol kolları birbirine ve sanal gerçeklik gözlüğüne kablosuz bağlantı kurabilmektedir. Kontrol kolları Steam platformunda oynanan oyuna ya da herhangi bir uygulamaya göre farklı şekilde görülebilmektedir. Örneğin bir savaş oyunu oynarken silaha veya bir çizim uygulaması kullanırken kontrolcüler fırçaya dönüşebilmektedir. Kullanıcıların yaşamış olduğu deneyimlere bakıldığında kontrolcülerin oyun içinde ve uygulamalarda farklı nesnelere dönüşüyor olması daha gerçekçi ve etkileyici bir sanal gerçeklik deneyiminin yaşanmasını sağlamaktadır. Ancak bunların yanında kontrolcülerin rakip firmaların ürünlerine göre daha büyük olduğu ve bundan kaynaklı olarak da kullanım sırasında kontrolcüleri tutmanın zor olduğundan bahsedilmektedir. Kullanıcılar kontrol kollarının daha zarif ve hafif bir tasarıma sahip olmasının kullanım aşamasında daha rahat bir deneyim yaşatacağını düşünmektedirler.

Sanal gerçeklik gözlüğünün teknik özelliklerine bakıldığında her bir göze 1080*1200 piksel çözünürlükte görüntü ulaştırmaktadır. Cihazın görüş alan maksimum 110 dereceye kadar ulaşmaktadır. Yenilenme hızı 90 Hz tarama hızında olmakla birlikte yenilenme hızı 90 Hz’in altına düşen sanal gerçeklik gözlüklerinde, görüntüde bulanıklaşmaların olduğu görülmektedir. Bu durumda kullanıcılarda mide bulantısı ve baş dönmesine sebep olmaktadır. Yapılan araştırmalara göre sanal gerçeklik gözlüğünün yüksek çözünürlükte olması ve yenilenme hızının yüksek olması bu tip semptomları ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca gözlükte bulunan bir başka özellik ise başlıkta bulunan lenslerin göz hareketleriyle uyumlu şekilde çalışmasıdır. Lensler göz merkeziyle uyum sağlamaktadır ve gözlerin çevrildiği yöne doğru hareketi algılamaktadır. Bu özelliğin bulunması da özellikle mide bulantısı ve baş dönmesi gibi semptomları azaltmaktadır. Aynı zamanda cihazın kafa hareketi izleme özelliği sayesinde cihazı kullanırken görüntü gerçek zamanlı olarak değişmekte böylece içinde bulunulan sanal ortam takibi daha gerçekçi bir hale gelmektedir.  Cihazın ağırlığına bakıldığında 555g ağırlığında olduğu görülmektedir. Cihaz ağırlık açısından diğer sanal gerçeklik cihazlarına göre daha ağırdır bu yüzden cihaz kullanılırken yorgunluk hissiyatı oluşturmaktadır ve zamanla vücutta ağrıların oluşmasına sebep olmaktadır. Kullanıcıların yaşamış oldukları deneyimlere bakıldığında cihazın kullanılmaya başlandıktan yarım saat sonra baş ve boyunda ağrılara yol açtığı ve giderek hareketleri yavaşlattığı gözlemlenmektedir. Bu gibi sanal gerçeklik cihazlarında kullanım süresi uzun olduğundan cihazların uzun kullanım sürelerine göre daha hafif tasarlanmış olması kullanıcılara daha etkili bir sanal gerçeklik deneyimi sunacaktır. Cihazın ses sistemine bakıldığında entegre bir yapıda olduğu görülmektedir. Entegre ses sistemi olan cihazlar kulaklık veya mikrofon gibi ekstra donanımlar gerektirmediği için daha kullanışlı olduğu söylenmektedir. Bununla birlikte sanal gerçeklik gözlüğünün kulaklık girişi 3,5 mm’dir ve kulaklık takmak için standart bir mini-jack soket kullanılabilir.

Bu cihazla ilgili kullanıcıların yaşamış oldukları deneyimlere bakıldığında, oyunlarda yer alan görüntülerin son derece gerçekçi bir görünüm sunduğunu ve sanki tamamen o ortamın içindeymiş gibi bir gerçeklik algısı oluşturduğunu söylemektedirler. Aynı zamanda sanal gerçeklik dünyasının içinde olma hissini tam anlamıyla yaşattığı düşülmektedir. Bunların yanında kullanıcıların yaşadığı sorunlar da vardır. Kullanıcıların bu cihazla ilgili yaşadığı sorunlardan biri, cihazın donanımsal olarak çok fazla kabloyla çalışıyor olmasıdır. Bu durum kullanıcılar için bir kısıtlama gibi görülmektedir. Cihazı kullanırken çok fazla kabloya bağlı olmak yaşanılan sanal gerçeklik deneyimini zor hale getirmektedir. Alan açısından küçük ya da dar bir alanda kullanılan sanal gerçeklik gözlüğü kullanılırken duvarlara ya da nesnelere çarpmak gibi bazı zorluklar yaşanmaktadır. Bunların yanında kablolarla birlikte durum daha da zorlaşmaktadır. Kullanıcılardan bazıları kabloların oyun sırasında ayağına dolandığını belirtmekte ve bu kablo yığını olmasa sanal gerçeklik ortamından kopmadan devam edebileceğini vurgulamaktadır. Bunların yanında kullanıcılar gözlüğün tasarımsal açıdan diğer sanal gerçeklik gözlüklerine göre kaba bir görünüşü olduğunu düşünmektedirler. Kullanıcıları tamamen sanal bir dünyanın içine alan bu cihaz oyun ve eğlence alanında geliştirilen cihazlar bakımından bakıldığında yüksek çözünürlükteki görüntü kalitesiyle ve sahip olmuş olduğu diğer özelliklerle oldukça başarılı bulunmaktadır.

Teknoloji alanında yaşanan büyük gelişmelerle birlikte sanal gerçeklik teknolojileri de gelişmeye devam edecektir. Şimdilerde sadece ellerimizin dâhil olduğu sanal gerçeklik ortamına yakın gelecekte tüm bedenimizin de dâhil olması beklenmektedir. Geliştirilen teknolojik cihazlar sayesinde sadece kontrol kollarıyla yönetmiş olduğumuz oyun ve uygulamalar yakın zamanda vücudumuza giyebileceğimiz giyilebilir teknolojik cihazlarla sanal gerçeklik dünyasını çok daha gerçekçi bir boyuta taşıyacaktır. Sanal gerçeklik gözlüklerinin daha küçük hale getirilmesi konusunda da çalışmalar devam etmektedir. Şu an kullanılmakta olan bu cihazlar oldukça ağır ve yorucudur. Bunların yaşanmaması ve sanal gerçeklik deneyiminin daha uzun süreli olabilmesi, aynı zamanda bu cihazların sağlık ve eğitim gibi alanlarda da rahatça kullanılabilmesi için kontak lens biçiminde tasarlanacağı düşünülmektedir.

Sonuç

Teknoloji alanında yaşanan gelişmelerle birlikte sanal gerçeklik alanında yaşanan gelişmeler de hız kaybetmeden gelişmeye devam etmektedir. Özellikle son yıllarda giyilebilir teknolojiler alanında çok büyük gelişmeler yaşanmıştır. Yaşanan bu gelişmeler sayesinde sanal gerçeklik kavramı da çok popüler hale gelmiştir. Sanal gerçek teknolojileri tarihsel sürece bakıldığında sürekli değişim ve gelişim göstermiştir. Yaşanan gelişmeler sayesinde sanal gerçeklik gözlükleri hayatımızın birçok alanına dâhil olmuştur. Sanal gerçeklik uygulamalarına mobil, konsol ve bilgisayar gibi birçok platform üzerinden ulaşılabilmektedir.  Oyun, film gibi eğlence alanlarının yanı sıra sağlık ve eğitim alanlarında da varlığını göstermektedir. Sanal gerçeklik cihazları sayesinde bulunduğumuz ortamdan sanal bir dünyaya geçme şansı bulmaktayız. Sanal gerçeklik cihazlarının gelişim süreci ise hala devam etmektir.  Gelecek yıllarda sanal gerçeklik dünyasında yaşanacak olan gelişmelerle bu cihazların herkes tarafından ulaşılabilir olması sağlanacaktır. İşletmeler ve yatırımcılar üzerinde büyük etkilere sahip olan sanal gerçeklik cihazları zaman geçtikçe gerçek dünyaya yeni bir boyut kazandırmaya devam edecektir. Şimdilerde yalnızca gözlerimiz ve ellerimizle kullanabildiğimiz sanal gerçeklik cihazlarına, yakın gelecekte tüm vücudumuzun dâhil olacağı bir giyilebilir teknoloji adımının gelmesi beklenmektedir. Son olarak bu araştırmada incelenmiş olan HTC ile Steam ortaklığında geliştirilen HTC Vive cihazının sanal gerçeklik teknolojileri alanına çok büyük gelişmeler kattığını görmekteyiz. Birçok kişi tarafından kullanılan cihaz barındırdığı özellikler sayesinde kullanıcılara sanal gerçeklik ortamında çok sıra dışı ve gerçekçi bir deneyim imkânı sunduğu gözlemlenmiştir.

Kaynakça

ŞEKERCİ C. (2017)SANAL GERÇEKLİK KAVRAMININ TARİHÇESİ

AKSU M. (2017) MOBİL CİHAZLARDA BIM (BİNA BİLGİ MODELLEME) – SANAL

GERÇEKLİK (VR) GÖRSELLEŞTİRME ENTEGRASYONU VE UYGULAMALARI

FERHAT S.(2016) DİJİTAL DÜNYANIN GERÇEKLİĞİ, GERÇEK DÜNYANIN SANALLIĞI- BİR DİJİTAL MEDYA ÜRÜNÜ OLARAK SANAL GERÇEKLİK

KALECİ D., TEPE T., TÜZÜN H. (2017) ÜÇ BOYUTLU SANAL GERÇEKLİK ORTAMLARINDAKİ DENEYİMLERE İLİŞKİN KULLANICI GÖRÜŞLERİ

DEMİRBAĞ İ. (2020) ÜÇ BOYUTLU SANAL DÜNYALAR

Elektronik Kaynaklar

URL-1 https://www.donanimhaber.com/HTC-Sanal-Gerceklik-Kaski-Vivei-denedik-HTC-Vive-inceleme--78973 (Erişim Tarihi: 20.11.2020)

URL-2 https://versus.com/tr/htc-vive (Erişim Tarihi: 20.11.2020)

URL-3 https://www.youtube.com/watch?v=UthHz9Y7h-E (Erişim Tarihi: 20.11.2020)

URL-4 https://www.youtube.com/watch?v=UthHz9Y7h-E (Erişim Tarihi: 10.12.2020)

URL-5 https://www.youtube.com/watch?v=UthHz9Y7h-E  (Erişim Tarihi: 10.12.2020)